ความส่งท้าย

        เคยมีผู้กล่าวไว้ว่า มูลเหตุที่พระนางเจ้าสุวัทนาฯ ทรงเปี่ยมด้วยพระปรีชาใน
การประคับประคองพระองค์เองและพระธิดาให้รอดพ้นวิกฤตการณ์นานามาได้
โดยสวัสดีทรงถึงพร้อมด้วยพระเมตตาการุณยธรรมเผื่อแผ่แก่ผู้ใกล้ชิดเบื้อง
พระยุคลบาทตลอดจนประชาชนอย่างเสมอหน้า ผู้ใดประพฤติดีงามก็โปรด
ประทานรางวัลสมนาคุณเป็นกำลังใจ ในยามเสด็จหัวเมืองทั้งใกล้ไกลก็มิโปรดที่
จะทรงรบกวนผู้ใดโปรดทรงใช้ทรัพย์ส่วนพระองค์ตลอดการเดินทางทั้งยังทรง
สามารถผดุงพระเกียรติศักดิ์แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ไว้ได้อย่างมิมีด่างพร้อย
กระทั่งทรงเป็นที่ทรงเคารพนับถือของพระบรมวงศานุวงศ์และเป็นที่ภักดีของ
มหาชนโดยทั่วนั้นคงเป็นเพราะได้ทรงมีโอกาสใกล้ชิดเบื้องพระยุคลบาท
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ผู้ทรงเป็น “ครู” ผู้ยิ่งใหญ่ในการอบรม
บ่มเพาะพระอัธยาศัยให้รู้จักประนอมถ่อมพระองค์ และมีน้ำพระทัยกว้างขวาง
โอบอ้อมอารี และในส่วนพระนางเจ้าสุวัทนาฯ เอง ก็ทรงรู้จักสังเกตจดจำและ
ทรงเรียนรู้พระราชจริยวัตรอัธยาศัยในพระสวามีให้ซึมซับมาเป็นพระคุณสมบัติ
อันดีงามในพระองค์ ทรงสามารถนำประสบการณ์เหล่านั้นมาปรับเป็นแนวทาง
ในการดำเนินพระชนมชีพของพระองค์เองและพระธิดา ให้งดงามสมพระอิสริยศักดิ์
สอดคล้องแก่กาลสมัยและสถานการณ์ ปรากฏผลแห่งพระจริยวัตรและพระกรณียกิจ
เป็นความซาบซึ้งประทับใจแก่ผู้ได้มีโอกาสได้ใกล้ชิดเบื้องพระยุคลบาท และผู้เคย
ได้รับพระกรุณาอยู่มิรู้ลืม

        แม้พระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี ในรัชกาลที่ ๖ จะเสด็จสิ้นพระชนม์
ไปแล้ว หากแต่พระจริยวัตรอันงดงามและพระกรณียกิจนานัปการที่ทรงปฏิบัติ
บำเพ็ญไว้เป็นหิตานุหิตประโยชน์ย่อมยังปรากฏติดแผ่นดินอยู่มิรู้หาย มิรู้กาลเวลา
นับได้ว่าทรงรักษาพระเกียรติศักดิ์แห่งพระอิสริยยศพระนางเจ้าฯ พระวรราชเทว
ีในสมเด็จพระบูรพมหากษัตริย์ไว้ได้อย่างบริสุทธิ์ บริบูรณ์และสง่างาม สมดังพร
ที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้พระราชทานไว้แต่ครั้งอดีตสมัย
ในทุกสถาน
     " ยศจงมียิ่งยวดอย่าชวดยศ            ศรีสง่าปรากฏอย่าหมดศรี 
     เกียรติคุณเผยแผ่แพร่เกียรตี          เจริญถ้วนมวลทวีเจริญเทอญ "