|
พระวรราชเทวี |
|
|
ในเดือนตุลาคม พ.ศ. ๒๔๖๘ เมื่อเป็นที่ทราบแน่ชัดว่าเจ้าจอมสุวัทนาใกล้จะ
มีสูติกาลพระหน่อ พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระโสมนัสยิ่งนัก
เพราะในเวลาที่ล่วงมาแล้ว ยังไม่มีพระมเหสี หรือพระสนมเอกประสูติพระราชกุมาร
มาก่อน พระองค์จึงทรงพระราชนิพนธ์บทกล่อมพระหน่อกษัตริย์ เมื่อวันที่ ๕ ตุลาคม
ไว้ดังนี้ |
|
พระเอยพระหน่อนาถ งามพิลาศดังดวงมณีใส
พระเสด็จจากฟ้าสุราลัย มาเพื่อให้ฝูงชนกมลปรีดิ์
ดอกเอยดอกจัมปา หอมชื่นจิตติดนาสา
ยิ่งดมยิ่งพาให้ดมเอย
หอมพระเดชทรงยศโอรสราช แผ่เผยผงาดในแดนไกล
พึ่งเดชพระหน่อไท เป็นสุขสมใจไม่วางวาย
รูปลม้ายคล้ายพระบิตุราช ผิวผุดผาดเพียงชนนีศรี
ขอพระจงทรงคุณวิบุลย์ทวี เพื่อเปนที่ร่มเกล้าข้าเฝ้าเทอญ
ดอกเอยดอกพุทธิชาต หอมเย็นใจใสสอาด
หอมบ่มิขาดสุคนธ์เอย
หอมพระคุณการุญเปนประถม เย็นเกล้าเหมือนร่มโพธิ์ทอง
เหล่าข้าทูลลออง ภักดีสนองพระคุณไท" |
|
ต่อมาเมื่อวันที่ ๑๑ ตุลาคม จึงมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ สถาปนา
เจ้าจอมสุวัทนาขึ้นเป็น พระนางเจ้าสุวัทนา พระวรราชเทวี ด้วยเหตุผลดัง
ปรากฏในพระบรมราชโองการประกาศสถาปนา ดังนี้ |
|
ทรงพระราชดำริว่า เจ้าสุวัทนาได้รับราชการสนองพระเดช
พระคุณโดยความซื่อสัตย์กตเวที มีความจงรักภักดีในใต้ฝ่าลอองธุลี
พระบาทเปนที่ไว้วางพระราชหฤทัย สมควรที่จะทรงยกย่องให้เป็น
ใหญ่ เพื่อผดุงพระราชอิศริยยศแห่งพระกุมารที่จะมีพระประสูติกาล
ในเบื้องหน้า
อนึ่ง เจ้าจอมสุวัทนาก็เปนเชื้อสกุลที่บรรพบุรุษทั้งสองฝ่าย
ได้รับราชการมีความดีความชอบในราชการได้รับพระราชทาน
พระมหากรุณาของสมเด็จพระเจ้าแผ่นดินมาหลายชั่วคนคือข้างฝ่าย
บิดาของเจ้าจอมสุวัทนาเปนเชื้อสายของเจ้าพระยาอภัยภูเบศรซึ่งเคย
ได้รับราชการเป็นผู้สำเร็จราชการเมืองพระตะบองต่างพระเนตร
พระกรรณตั้งแต่รัชกาลแห่งพระบาทสมเด็จพระรามาธิบดีพระองค
์
ที่หนึ่ง มาจนเมื่อเร็วๆ นี้ ฝ่ายมารดาก็เป็นเชื้อสายสกุลลงมาจากเจ้า
พระยาอัครมหาเสนาทางสมเด็จเจ้าพระยาบรมมหาประยุรวงศ์
สมเด็จพระบรมมหาศรีสุริยวงศ์และเจ้าพระยาสุรวงศ์ไวยวัฒน์
นับว่าเป็นผู้มีสกุลสูงทั้งสองสายจะทรงยกย่องให้เจ้าจอมสุวัทนา
มีอิศริยยศสูงในตำแหน่งก็สมควรแล้ว
จึงมีพระบรมราชโองการโปรดเกล้าฯ ให้สถาปนาเจ้าจอม
สุวัทนาขึ้นเป็นเจ้ามีพระอิศริยยศ เปนพระนางเจ้าสุวัทนา
พระวรราชเทวี
จงทรงเจริญพระชนมายุ วรรณ สุข พล ปฏิภาณ คุณสาร
สมบัติ สรรพสิริสวัสดิ์พิพัฒนมงคลทุกประการ เทอญฯ |
|
ครั้นวันที่ ๑๐ พฤศจิกายน ในเวลาค่ำ ภายหลังจากเสร็จการพระราชกุศล
ทักษิณานุปทาน และการสถาปนาสมณศักดิ์ ณ พระที่นั่งอมรินทรวินิจฉัย และ
การพระราชทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์เนื่องในพระราชพิธีฉัตรมงคล
ณ พระที่นั่งดุสิตมหาปราสาทแล้ว พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว
เสด็จประทับ ณ พระที่นั่งจักรพรรดิพิมาน ในหมู่พระมหามณเฑียรพระราช
ทานเครื่องราชอิสริยาภรณ์ปฐมจุลจอมเกล้า (ฝ่ายใน) แก่พระนางเจ้าสุวัทนา
พระวรราชเทวี |
|